Σχεδόν 3.000 χρόνια μετά την υποτιθέμενη καταστροφή μιας μεγάλης πόλης των Φιλισταίων, το γεγονός, που αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη, επιβεβαιώθηκε χάρη σε μια νέα τεχνική που ανιχνεύει αρχαία μαγνητικά πεδία σε καμένα τούβλα.
Εκτός από την επιβεβαίωση ότι ένα κτίριο στην περιοχή όντως καταστράφηκε από πυρκαγιά, η έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PLOS ONE, βάζει τέλος στην διαφωνία σχετικά με το αν οι βιβλικοί κάτοικοι του Λεβάντε είχαν αναπτύξει την τεχνολογία για να καίνε τούβλα από λάσπη σε κλίβανο.
Σύμφωνα με το Βιβλίο των Βασιλέων, η πανίσχυρη πόλη Γαθ καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τις δυνάμεις του Χασαήλ, βασιλιά της Αράμ-Δαμασκού. Η ραδιοχρονολόγηση ενός “σαφώς καθορισμένου στρώματος καταστροφής” εντός του αρχαιολογικού χώρου του Τελ εσ-Σαφί έχει έκτοτε υποδείξει ότι το γεγονός έλαβε χώρα γύρω στο 830 π.Χ.
Ωστόσο, το 2011, μια ανάλυση ενός γκρεμισμένου τείχους εντός του Τελ-Σαφεί θόλωσε κάπως την εικόνα, καθώς οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι η δομή δεν είχε καταρρεύσει σε ένα μόνο βίαιο γεγονός. Συνέχισαν υποδεικνύοντας ότι ενώ τα τούβλα από λάσπη έδειχναν σημάδια ότι είχαν εκτεθεί σε υψηλές θερμοκρασίες, αυτό συνέβη πιθανώς όταν ψήθηκαν σε κλίβανο πριν από την κατασκευή του τοίχου.
Μια τέτοια ερμηνεία έρχεται σε αντίθεση με την ευρέως αποδεκτή αντίληψη ότι τα λασπότουβλα που ψήνονται στον κλίβανο διαδόθηκαν στο Λεβάντε μόνο κατά τη ρωμαϊκή εποχή και ότι πριν από αυτό, οι κατασκευές χτίζονταν συνήθως με τούβλα που αποξηραίνονται στον ήλιο.
Πώς αποδείχθηκε η βιβλική καταστροφή της αρχαίας πόλης
Σε μια προσπάθεια να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα, οι συγγραφείς μιας νέας μελέτης ανέπτυξαν μια νέα μέθοδο για να προσδιορίσουν αν τα αρχαία υλικά είχαν υποστεί ψήσιμο.
Περιγράφοντας την μέθοδο σε ανακοίνωσή του, ο συγγραφέας της μελέτης DrYoav Vaknin εξήγησε: «Ο πηλός από τον οποίο κατασκευάστηκαν τα τούβλα περιέχει εκατομμύρια σιδηρομαγνητικά σωματίδια – ορυκτά με μαγνητικές ιδιότητες που συμπεριφέρονται σαν πολλές μικροσκοπικές “πυξίδες” ή μαγνήτες».
«Η θέρμανση στους 200°C ή περισσότερο, όπως συμβαίνει σε μια πυρκαγιά, απελευθερώνει τα μαγνητικά σήματα αυτών των μαγνητικών σωματιδίων και, στατιστικά, τείνουν να ευθυγραμμιστούν με το μαγνητικό πεδίο της Γης τη συγκεκριμένη στιγμή και στο συγκεκριμένο μέρος» πρόσθεσε.
«Έτσι, σε αντίθεση με τον αποξηραμένο στον ήλιο πηλό, ένα ψημένο τούβλο αποκτά ένα ισχυρό και ομοιόμορφα προσανατολισμένο μαγνητικό πεδίο, το οποίο μπορεί να μετρηθεί με ένα μαγνητόμετρο. Αυτό αποτελεί σαφή ένδειξη ότι το τούβλο έχει, πράγματι, ψηθεί» εξήγησε.
Επομένως, είναι λογικό ότι αν ο τοίχος καταστράφηκε από πυρκαγιά, όλα τα τούβλα θα είχαν καταγράψει την κατεύθυνση του μαγνητικού πεδίου της Γης την ακριβή ώρα και στον ακριβή τόπο του συμβάντος. Φυσικά, τα τούβλα που ψήνονται σε κλίβανο λαμβάνουν επίσης αυτό το μαγνητικό πεδίο καθώς ψήνονται- ωστόσο, κατά τη διάρκεια της κατασκευής του τοίχου, κάθε τούβλο θα είχε τοποθετηθεί με τυχαίο προσανατολισμό, πράγμα που σημαίνει ότι θα κατέληγαν με μαγνητικά πεδία που θα έδειχναν προς πολλαπλές κατευθύνσεις.
Τι είναι η θερμική απομαγνήτιση
Για να προσδιορίσουν αν τα πεδία των τούβλων ήταν ευθυγραμμισμένα ή όχι, οι συγγραφείς της μελέτης χρησιμοποίησαν μια τεχνική που ονομάζεται θερμική απομαγνήτιση. Αυτό περιλαμβάνει τη θέρμανση του πηλού σε έναν ειδικό φούρνο που εξουδετερώνει το μαγνητικό πεδίο της Γης.
Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, το υλικό απομαγνητίζεται όταν εκτίθεται στην ίδια θερμοκρασία που αρχικά το προκάλεσε να μαγνητιστεί. Χρησιμοποιώντας αυτή τη μέθοδο, οι ερευνητές μπόρεσαν να προσδιορίσουν τις ακριβείς θερμοκρασίες στις οποίες είχαν αρχικά θερμανθεί τα τούβλα, ενώ επιβεβαίωσαν επίσης ότι τα μαγνητικά τους πεδία έδειχναν όλα προς την ίδια κατεύθυνση.
«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι τα τούβλα κάηκαν και ψύχθηκαν επί τόπου, ακριβώς εκεί που βρέθηκαν, δηλαδή σε μια πυρκαγιά στην ίδια την κατασκευή, η οποία κατέρρευσε μέσα σε λίγες ώρες», εξήγησε ο Vaknin. «Αν τα τούβλα είχαν καεί σε κλίβανο και στη συνέχεια είχαν τοποθετηθεί στον τοίχο, οι μαγνητικοί προσανατολισμοί τους θα ήταν τυχαίοι».
Εκτός από την επιβεβαίωση της βιβλικής αφήγησης για την καταστροφή της πόλης, η μελέτη καταδεικνύει επίσης ότι τα τούβλα είχαν αποξηρανθεί στον ήλιο και δεν είχαν ψηθεί σε κλίβανο. Επομένως, υποστηρίζεται η ιδέα ότι η εν λόγω τεχνολογία έφτασε μόνο με τους Ρωμαίους.
«Τα ευρήματά μας υποδεικνύουν ότι η τεχνολογία ψησίματος τούβλων πιθανώς δεν εφαρμοζόταν στο Ισραήλ κατά την εποχή των βασιλιάδων του Ιούδα και του Ισραήλ», καταλήγει ο συγγραφέας της μελέτης, Erez Ben-Yosef.
