Σας χαιρετίζω όλες μαζί, αλλά και κάθε μία ξεχωριστά γιατί μαζί με την εκκλησία καλύπτετε ένα τμήμα από το κενό που η πολιτεία αφήνει στη στήριξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Διαθέτοντας είτε το χρόνο σας είτε οικονομικούς πόρους είτε και τα δύο μαζί φροντίζετε ώστε αδύναμες κοινωνικές ομάδες να νοιώθουν στην ουσία το νόημα της κοινωνικής αλληλεγγύης. Δεν είναι τυχαίο ότι η αλληλεγγύη είναι γένους θηλυκού και συνδυάζεται με τον εθελοντισμό που δεν είναι ένας πρωτοεμφανιζόμενος θεσμός. Η πρώτη εμφάνισή του στην Ελλάδα ήταν στην αρχαιότητα και είχε τη μορφή των αμφικτυονιών. Οι αµφικτυονίες, δηλαδή, της αρχαίας Ελλάδος θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ότι ήταν ο πρόδρομος της σημερινής μορφής του εθελοντισμού. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη «Η ουσία της ζωής είναι να υπηρετείς άλλους και να κάνεις καλό». Στην εξέλιξη του εθελοντικού κινήματος καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισε η χριστιανική θρησκεία, η οποία κηρύσσει την αγάπη και την αλληλεγγύη προς τους συνανθρώπους που έχουν ανάγκη.
Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των εθελοντικών οργανώσεων έχει αυξηθεί ραγδαία. Ο ρόλος των εθελοντών στην κοινωνική μέριμνα και φροντίδα είναι ιδιαίτερα σημαντικός κυρίως σε εποχές οικονομικής ύφεσης, που κυριαρχεί η αποδυνάμωση του κοινωνικού κράτους, η αύξηση της ανεργίας, η ένταση της φτώχειας (π.χ. εποχή μνημονίων στην Ελλάδα). Ο εθελοντισμός συνιστά έκφραση βασικών κοινωνικών αρχών όπως είναι η ανιδιοτελής αλληλεγγύη, η συμπαράσταση και ο ανθρωπισμός. Σε μια προσπάθεια προσέγγισης του όρου θα λέγαμε ότι εθελοντής είναι αυτός που προσφέρει βάσει αλτρουιστικού κινήτρου, χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα.
Ο εθελοντισμός εδράζεται στην αυθόρμητη, ευσυνείδητη και ανιδιοτελή προσφορά για την κάλυψη των αναγκών κυρίως αδύναμων κοινωνικών ομάδων. Το κράτος όσο και να προσπαθήσει είναι αδύνατον να ανταποκριθεί σε όλες τις ανάγκες. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι σε χώρες με υψηλό βιοτικό επίπεδο συναντώνται τα υψηλότερα ποσοστά εθελοντών. Στον ευρωπαϊκό χώρο γίνεται προσπάθεια ανάδειξης της εθελοντικής εργασίας ως βάση της κοινωνίας των πολιτών. Η Ελλάδα κατατάσσεται στις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά του εθελοντισμού στην Ευρώπη (<10%).
Πριν την ψήφιση του Ν 4873/2021 το πλαίσιο δράσης της Κοινωνίας των Πολιτών στη χώρα μας δεν ρυθμιζόταν κατά τρόπο συνεκτικό σε υπάρχον νομοθέτημα. Στο πλαίσιο αυτό η ελληνική κυβέρνηση ύστερα από μια σειρά πρωτοβουλιών κατέληξε στην ψήφιση
του Ν 4873/2021 με τίτλο «Προστασία του εθελοντισμού, ενίσχυση της δράσης της Κοινωνίας των Πολιτών, φορολογικά κίνητρα για την ενίσχυση της κοινωφελούς δράσης των Ο.Κοι.Π. και λοιπές διατάξεις».
Η εθελοντική δράση συμβάλει καθοριστικά στη θεμελίωση του νέου κοινωνικού κράτους. Σε καμία βέβαια, περίπτωση η εθελοντική εργασία δεν θα πρέπει να απαλλάσσει το Κράτος από τις ευθύνες του, που είναι, μάλιστα, κατοχυρωμένες στο ίδιο το Σύνταγμα. Ο εθελοντισμός λειτουργεί επικουρικά και συμπληρωματικά της κρατικής δράσης αναπληρώνοντας τα κενά που αδυνατεί να καλύψει ο κρατικός µηχανισµός. Αν και η χώρα μας έχει μακρύ δρόμο να διανύσει έως ότου αποκτήσει ένα ολοκληρωμένο και αξιόπιστο μοντέλο εθελοντισμού, υπάρχουν τα σημάδια ότι κινούμαστε στον σωστό δρόμο με τη νομική πλέον προστασία να αποτελεί την ασφαλιστική δικλείδα που προφυλάσσει από έκνομες ενέργειες.
Στην πόλη μας τη Θεσσαλονίκη η πρώτη εθελοντική οργάνωση ήταν η Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυρίων Θεσ/νίκης, η οποία ήδη από την εποχή της τουρκοκρατίας επιτέλεσε σπουδαίο εθνικό, φιλανθρωπικό, κοινωνικό, πολιτιστικό έργο. Τα τελευταία χρόνια στη Θεσσαλονίκη δραστηριοποιούνται, πλέον, πλήθος εθελοντικών οργανώσεων, οι οποίες είτε συστήθηκαν με πρωτοβουλία γυναικών είτε στελεχώνονται κατά πλειοψηφία με γυναίκες.
Οι γυναίκες είχαν μια ιδιαίτερη παρουσία, αλλά και ένα ρόλο καθοριστικό στην πορεία της εξέλιξης του εθελοντισμού. Σύμφωνα με έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί έχει παρατηρηθεί ότι οι γυναίκες είναι πιο ενεργές στο κομμάτι του εθελοντισμού σε σχέση με τους άνδρες. Η προσφορά, η ενσυναίσθηση, η ανιδιοτέλεια, η συμπαράσταση, η βοήθεια, τα φιλανθρωπικά αισθήματα, η δοτικότητα είναι σύμφυτα της γυναικείας φύσης. Οι έννοιες της κοινωνικής προσφοράς και του εθελοντισμού αποτελούν ιδιαίτερες αξίες και στάσεις ζωής για τις γυναίκες. Παρά τον πολύπλευρο και απαιτητικό ρόλο των γυναικών, η φύση τους είναι συνυφασμένη με την προσφορά, την αλληλεγγύη, την αυταπάρνηση, την κοινωνική δικαιοσύνη, την κοινωνική συμμετοχή και τον αλτρουισμό. Οι γυναίκες πάντα ήταν πρόθυμες να αναλάβουν έναν πιο ενεργό κοινωνικό ρόλο. Οι γυναίκες αποτελούν αυτήν τη στιγμή τόσο σε ελληνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο την κυρίαρχη κοινωνική δύναμη προσφοράς. Είναι αξιοθαύμαστο ότι η σύγχρονη γυναίκα εργάζεται, φροντίζει το σπίτι και τα παιδιά, αλλά παρόλα αυτά βρίσκει χρόνο για την εθελοντική προσφορά και την κοινωνική εργασία, με μόνη ανταμοιβή την ηθική ικανοποίηση. Οι γυναίκες έχουν αντιληφθεί ότι η συλλογική δράση αποτελεί τη λύση για την αντιμετώπιση των οξυμένων κοινωνικών προβλημάτων και είναι διατεθειμένες να παράσχουν αφειδώς τη βοήθειά τους
σε ότι τους ζητηθεί. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι τα περισσότερα μέλη των εθελοντικών οργανώσεων είναι γυναίκες, οι οποίες αφιερώνουν χρόνο και εργασία στην προσφορά προς τους άλλους. Η έντονη ευαισθητοποίηση των γυναικών σε ζητήματα εθελοντισμού και κοινωνικής προσφοράς επιβεβαιώνεται και από τη σημερινή σας παρουσία στην εκδήλωση.
Τέλος, η ανιδιοτελής ενεργός συμμετοχή του πολίτη στα ποικίλα κοινωνικά προβλήματα συνιστά το αντίβαρο του ατομικισμού και του υλικού ευδαιμονισμού που κυριαρχούν στις σύγχρονες κοινωνίες. Ποτέ άλλοτε τα λόγια του Αποστόλου Παύλου (Α’ Κορ. 12,26) «εἴτε πάσχει ἕν μέλος συμπάσχει πάντα τά μέλη εἴτε δοξάζεται ἕν μέλος συγχαίρει πάντα τά μέλη» δεν ήταν πιο επίκαιρα από σήμερα!
