Κάθε χρόνο στις 27 Αυγούστου η ορθόδοξη εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Φανουρίου με την φανουρόπιτα να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο τελετουργικό της γιορτής. Για τους απλούς ανθρώπους ο Άγιος Φανούριος υπήρξε η μορφή που πάντοτε θα βοηθούσε να βρεθούν τα χαμένα. Από γαμπρούς και νύφες μέχρι χαμένα πρόσωπα και αντικείμενα.
Παραμονή και ανήμερα της εορτής του Αγίου, οι Εκκλησίες γεμίζουν με φανουρόπιτες που προσφέρουν οι νοικοκυρές προς τιμήν του. Η παράδοση λέει ότι η μητέρα του Αγίου ήταν αμαρτωλή, σκληρή και άπονη με τους φτωχούς. Μάλιστα, για τον αμετανόητο χαρακτήρα της πήγε στην κόλαση. Προσπάθησε να τη σώσει ο γιος της, αλλά η κακία της δεν τον άφησε. Αυτός είναι ο λόγος που οι νοικοκυρές φτιάχνουν την ημέρα αυτή πίτες και αφού τις πάνε στην εκκλησία για να ευλογηθούν, τις μοιράζουν στη γειτονιά με την ευχή να συγχωρεθεί η μάνα του Αγίου.
Η ιστορία του Αγίου Φανουρίου
Μέχρι τον 14ο ή 15ο κατ’ άλλους αιώνα, ο Άγιος δεν ήταν γνωστός. Εκείνη την εποχή στη Ρόδο, κατά τη διάρκεια εργασιών αναστήλωσης των τειχών της πόλεως, αποκαλύφθηκε πως υπήρχε ένας μισογκρεμισμένος ναός στον οποίο υπήρχαν πολλές παλαιές εικόνες. Μία από αυτές, η πιο καλοδιατηρημένη κατά την παράδοση, ήταν ενός Αγίου που φορούσε ρωμαϊκά στρατιωτικά ρούχα και κρατούσε ένα κερί κι έναν Σταυρό. Το όνομα που φαινόταν ήταν «Ο Άγιος Φανώ». Γύρω από την εικόνα του Αγίου, υπήρχαν 12 παραστάσεις στις οποίες απεικονιζόταν το μαρτύριο του. Έτσι το μόνο που γνωρίζουμε είναι πως πρόκειται για έναν μάρτυρα που πιθανότατα υπήρξε στρατιώτης. Το όνομα Φανούριος του αποδόθηκε από τον Μητροπολίτη Ρόδου Νείλο, ο οποίος ανακαίνισε το εκκλησάκι που βρέθηκε η εικόνα, αφιερώνοντάς το στον Άγιο Φανούριο. Από την Ρόδο, στόμα με στόμα, η ιστορία του νέου Αγίου διαδόθηκε πρώτα στα γύρω νησιά και μετέπειτα σε ολόκληρη τη χώρα.
Πώς ξεκίνησε το έθιμο της φανουρόπιτας
Κανείς δεν γνωρίζει επακριβώς πώς και γιατί ξεκίνησε αυτό το έθιμο. Η φανουρόπιτα βέβαια έχει εμπλουτιστεί και με διάφορα στοιχεία της ελληνικής λαογραφίας, αφού κάποιοι θέλουν να φτιάχνεται αυστηρά με 7 υλικά και άλλοι με 9. Οι αριθμοί επτά και εννέα συμβολίζουν τα μυστήρια της εκκλησίας, τις μέρες δημιουργίας, αλλά και τα τάγματα τον αγγέλων. Πάντα όταν την φτιάχνουν οι νοικοκυρές φροντίζουν να υπάρχει αναμμένο κερί και θυμίαμα.
Φανουρόπιτα: Η μοναστηριακή συνταγή με την απίθανη γεύση
Υλικά
1 κούπα σπορέλαιο
3 κούπες αλεύρι (που φουσκώνει μόνο του)
1 κούπα ζάχαρη
1 κούπα φυσικό χυμό πορτοκάλι
1 κουταλάκι γλυκού σόδα
1/2 κούπα καρύδι κομμένο μέτριο
1/2 κούπα σταφίδα ξανθή
1/2 κουταλάκι γλυκού γαρίφαλο
1 κουταλάκι γλυκού κανέλα
Εκτέλεση
Διαλύουμε τη σόδα μέσα στον χυμό πορτοκάλι Αν έχουμε ήδη τη σταφίδα στο ψυγείο τότε πρέπει να τη βάλετε 4 ώρες σε νερό για να φουσκώσει. Αν την πάρετε φρέσκια τη χρησιμοποιείτε απευθείας.
Χτυπάμε το λάδι μαζί με τη ζάχαρη μέχρι να λιώσει όσο περισσότερο γίνεται η ζάχαρη. Σε αυτό το μείγμα ρίχνουμε το πορτοκάλι που έχουμε διαλύσει τη σόδα. Συνεχίζουμε το χτύπημα για 3-4 λεπτά. (Σε αυτό το στάδιο χρησιμοποιούμε μίξερ) Σε ένα μπολ έχουμε βάλει το αλεύρι μαζί με το γαρίφαλο, την κανέλα, το καρύδι και τη σταφίδα (την οποία έχουμε στεγνώσει ταμποναριστά για να μην σβολιάσει το αλεύρι όταν τη ρίξουμε).
Ανακατεύουμε με αναδευτήρα ή με κουτάλι το μείγμα. Δεν χρειάζεται να ξαναχρησιμοποιήσυμε το μίξερ. Έχουμε λαδώσει ελάχιστα το ταψί γιατί ήδη το μείγμα μας έχει όσο λάδι χρειάζεται για να μην κολλήσει και απλώνουμε το μείγμα. Βάζουμε το ταψί σε προθερμασμένο φούρνο στους 160-170 βαθμούς, ανάλογα τον φούρνο (ψήνεται και σε αντίσταση και σε αέρα) για 40-60 λεπτά. Αφήνουμε τη φανουρόπιτα να κρυώσει και μετά την κόβουμε.
Η ευχή που διαβάζουμε όταν φτιάχνουμε τη φανουρόπιτα
«Κύριε Ιησού Χριστέ, ο Ουράνιος Άρτος, ο της βρώσεως της μενούσης εις τον αιώνα πλουσιοπάροχος χορηγός, ο δοτήρ των αγαθών, ο δέ Ηλιού τροφήν αγεώργητον πηγάσας, η ελπίς των απηλπισμένων, η βοήθεια των αβοηθήτων και σωτηρία των ψυχών ημών. Ευλόγησον τα δώρα ταύτα και τους ταύτα σοι προσκομίσαντας, εις δόξαν σήν και τιμήν του αγίου ενδόξου μεγαλομάρτυρος Φανουρίου.
Παράσχου δέ, αγαθέ, τοις ευπρεπίσασι τους πλακούντας τούτους, πάντα τά εγκόσμια καί υπερκόσμια αγαθά σου. Εύφρανον αυτούς εν χαρά μετά του προσώπου σου, δείξον αυτοίς οδούς προς σωτηρίαν. Τα αιτήματα τών καρδιών αυτών καί πάσαν τήν βουλήν αυτών ταχέως πλήρωσον, οδηγών αυτούς προς εργασίαν τών εντολών σου, ίνα διά παντός εν ευφροσύνη καί αγαλλιάσει υμνώσι καί δοξάσωσι το πάντιμον καί μεγαλοπρεπές όνομά σου, πρεσβείαις της υπερευλογημένης Θεοτόκου, του αγίου ένδοξου νεομάρτυρος Φανουρίου, του Θαυματουργού, καί πάντων σου τών αγίων. Αμήν»
